Izotopy radioaktywne używane do produkcji naszych radiofarmaceutyków są produkowane w specjalnych ośrodkach: częciowo w Świerku pod Warszawą (jedyny polski reaktor atomowy), zaś większa część jest sprowadzana
Nasze badania trwają dość długo - czasem nawet pół godziny i więcej. Czas potrzebny na przeprowadzenie każdego z nich jest specjalnie dla Pani/Pana rezerwowany (kolejny czynnik limitujący ilość przeprowadzonych procedur diagnostycznych i leczniczych). Stąd teź kolejna prośba: jeżeli okaże się, że nie mogą Państwo punktualnie stawić się
Jeszcze jedna ważna uwaga: jeżli osoba mająca być badana lub leczona w naszym Zakładzie jest lub może być
Jod, zarówno naturalny (127I), jak i promieniotwórczy (w naszym Zakładzie: 131I) jest wychwytywany w postaci anionu jodkowego (I-) przez komórki tarczycy (tak zwane tyreocyty).
Z cytoplazmy jodek jest dalej transportowany do pęcherzyka tarczycowego. Tam podlega przekształceniom chemicznym - najpierw utlenieniu, a następnie wbudowaniu do łańcucha białka tyreoglobuliny. Białko to zostaje w końcu "pocięte" przez specjalne enzymy,
"Zasada działania" jodu w tarczycy:
1. Schematyczne przedstawienie fragmentu tkanki tarzycowej; widoczne są pęcherzyki i naczynia krwionośne;
2. Powiększony pęcherzyk tarczycowy; ma on kształt owalu, którego ściany wyścielone są warstwą komórek tarczycowych (tyreocytów), a światło wypełnione jest koloidem (zawierającym tyreoglobulinę);
3. Transport jodu (w postaci anionów jodkowych) odbywa się w kierunku od zewnątrz do środka pęcherzyka tarczycowego.
Metabolizm jodu i produkcja hormonów tarczycowych jest zwiększana przez jeden z hormonów przysadki mózgowej: TSH. U zdrowego człowieka, w przypadku zbyt dużej ilości krążących we krwi wolnych hormonów tarczycy (oznaczanych jako fT4 i fT3), dochodzi do zahamowania wydzielania TSH przez przysadkę, co powoduje zatrzymanie produkcji hormonów w tarczycy. W niektórych stanach chorobowych ten mechanizm ulega zakłóceniu. Aby dowiedzieć się więcej o jodzie i normalnych procesach zachodzących w gruczole tarczowym, a takźe o typowych schorzeniach tego narządu, kliknij link zewnętrzny.
O sposobach wytwarzania oraz o właściwościach fizycznych jodu-131 można dowiedzieć się więcej
Jądro atomu jodu-131 wysyła również kwanty promieniowania γ. Powoduje to, że narządy położone daleko
Jod (zarówno naturalny, jak i promieniotwórczy) przebywa w tarczycy pewien czas, podlegając normalnym wyżej opisanym procesom biochemicznym. Ta biochemiczna eliminacja nakłada się z eliminacją fizyczną, spowodowaną rozpadem promieniotwórczym (oczywiście tylko w przypadku jodu promieniotwórczego). W ten sposób tak zwany efektywny czas połowicznego zaniku jodu-131 w tarczycy jest krótszy, niż analogiczny czas fizyczny, i waha się zazwyczaj w granicach od 4 do 7 dni.
Diagnozowanie i leczenie chorób tarczycy z zastosowaniem jodu promieniotwórczego (tak zwana radiojodoterapia) przeprowadzane jest w naszym Zakładzie na podstawie skierowania wystawionego przez Lekarza, najlepiej Endokrynologa. Druk skierowania można pobrać na tej podstronie. Pacjentów prosimy o przekazanie nam wypełnionego skierowania i uzgodnienie terminu wizyty w naszej Poradni (Poradnia - patrz tutaj). Oryginał skierowania musi być dostarczony najpóniej w dniu wizyty, wcześniej wystarczy kopia (lub fax). Na wizytę prosimy zabrać ze sobą kompletne informacje dotyczące choroby, w szczególności o lekach, jakie były/są stosowane, wyniki badań hormonalnych oraz jak najświezsze USG tarczycy (koniecznie z podaniem objętości gruczołu). W zgromadzeniu potrzebnych informacji może pomóc ten formularz.
Pierwsza wizyta jest tak zwaną wizytą kwalifikacyjną, na której nasi lekarze zapoznają się z historią Państwa choroby, chętnie również odpowiedzą na ewentualne Państwa pytania. Podczas tej wizyty uzgodniony zostanie z Państwem termin scyntygrafii jodowej tarczycy oraz omówiony plan dalszego działania.
Szczegółowa procedura związana z dalszym postępowaniem opisana jest tutaj na str. 1, 2 i 71. Najważniejsze jest, aby na termin scyntygrafii jodowej przyjść na czczo (nie jeść, nie pić, nie palić papierosów i nie żuć gumy od rana), przynosząc ze sobą niewielką ilość wody mineralnej niegazowanej do popicia. O ewentualnej potrzebie przygotowania się na ten dzień poprzez zażywanie lub odstawienie pewnych leków zostaną Państwo szczegółowo poinformowani podczas wizyty kwalifikacyjnej: ścisłe przestrzeganie tych zaleceń ma kluczowe znaczenie dla powodzenia leczenia. Pierwszego dnia otrzymają Państwo kapsułkę z niewielką ilością jodu promieniotwórczego (tak zwaną "kapsułkę testową") - ta ilość jodu nie ma wpływu ani na Państwa własny organizm, ani na otoczenie. Jod zawarty w kapsułce zgromadzi się w gruczole tarczowym, i w ciągu 24 godzin zostanie wykonany pomiar oraz zdjęcie, mające na celu pokazać, ile jodu i w jakich częciach tarczycy zostało wchłonięte (tak zwany "pomiar jodochwytności"). Na pomiar (dnia następnego po podaniu kapsułki testowej) nie trzeba przychodzić na czczo. W niektórych sytuacjach nie poprzestajemy na wykonaniu jednego pomiaru - przeprowadzamy kolejne, w rónych odstępach czasu.
Na podstawie wyniku scyntygrafii jodowej oraz objętości tarczycy (wziętej z wyniku USG) wyliczamy dawkę jodu promieniotwórczego, która jest potrzebna do leczenia Państwa tarczycy. Dawka lecznicza jest najczęciej około 100-200 razy większa od tej, która była zastosowana podczas scyntygrafii. Zamówienie kapsułki leczniczej trwa zazwyczaj około 1-2 tygodni, czasem nieco dłużej. O dokładnym terminie poinformujemy Państwa telefonicznie. Ważne, aby Państwo bardzo ściśle przestrzegali naszych zaleceć dotyczących przyjmowania/odstawienia leków
Celem przyjęcia kapsułki leczniczej nalećy przyjść na wyznaczony termin na czczo. W zaleźności od otrzymanej dawki (w Polsce w lecznictwie otwartym dopuszcza się stosowanie dawek nie wyższych niż 800 MBq) należy przez okres około 1-2 tygodni przestrzegać zasad ochrony radiologicznej. Ogólnie polegają one na maksymalnym ograniczeniu kontaktu z dziećmi oraz młodymi kobietami (w razie konieczności takowych kontaktów: maksymalnie zwiększyć odległość oraz skrócić czas). Ponieważ niewychwycona przez tarczycę część radiojodu jest wydalana wraz z moczem (po kilku dniach: z kałem), należy każdorazowo kilkakrotnie spłukać toaletę po jej użyciu. Nie zaleca się mycia toalety szmatą/szczotką, gdyż izotop pozostaje na tych przedmiotach. Należy też szybko pozbywać się ewentualnie używanych chusteczek do nosa oraz posługiwać się własnym często zmienianym ręcznikiem. Męczyźni leczeni radioaktywnym jodem powinni wstrzymać się z planami rodzicielskimi przez co najmniej 3-4 miesiące, kobiety przez minimum pół roku.
Radiojodoterapia jest absolutnie przeciwwskazana u kobiet w ciąży. W razie jakichkolwiek wątpliwości prosimy wykonać test ciążowy, lub zwrócić się do nas. Przeprowadzenie tej terapii u kobiety cięarnej (na przykład nieświadomej tego faktu) nie jest wskazaniem do przerwania ciąży.
Osłony do przechowywania i transportu kapsułek z jodem radioaktywnym
Po podaniu dawki leczniczej jodu promieniotwórczego pozostaną Państwo pod opiekę naszej Poradni przez 1 rok.
Skutki uboczne radiojodoterapii są generalnie rzadkie i łagodne w przebiegu. Należą do nich:
- niepowodzenie leczenia związane z koniecznością jego powtórzenia (częste także przy innych sposobach leczenia);
- niedoczynność tarczycy: w porównaniu z jej nadczynnością jest to schorzenie stosunkowo mało groźne, leczenie polega na stosowaniu substytucji hormonalnej (tabletki przyjmowane raz dziennie); powikłanie możliwe także
- popromienne zapalenie tarczycy: występuje rzadko, jest z reguły krótkotrwałe i objawia się podobnie do zapalenia gardła; leczenie (jeżli jest potrzebne) - objawowe (pastylki do ssania, zimne okłady miejscowo, ibuprofen lub inne leki
- autoimmunologiczne zapalenie tarczycy: wystąpuje rzadko, objawia się znaczną nadczynnością tarczycy i wymaga leczenia tyreostatykami; zazwyczaj szybko przemija;
- zapalenie ślinianek (mogące prowadzić do ich zwężenia i w konsekwencji do suchości jamy ustnej): przy dawkach radiojodu stosowanych do leczenia łagodnych chorób tarczycy praktycznie nie występuje; zapobiegawczo można
- zapalenie błony śluzowej źołądka (gastritis) - podobnie, jak zapalenie ślinianek, przy dawkach stosowanych
- wystąpienie/nasilenie wytrzeszczu, zwłaszcza przy chorobie Graves-Basedow'a: występuje rzadko, można jemu zapobiegać i je leczyć (nie palić!).
